Böbrek Taşı

BİRA İÇMEK BÖBREK TAŞINI DÜŞÜRÜR MÜ?

 Böbrek taşı dökülebilir, kırılabilir, alınabilir, tekrar oluşabilir, sessizce büyüyebilir; ağrı yapabilir, enfeksiyona neden olabilir, böbreği çürütebilir ve nihayet kansere neden olabilir. Yani üst komşunun böbrek taşı kırılmış olabilir ama sendekini ameliyatla ancak alınabilecek kadar büyümüştür. Kardeşin sancı ile acile başvurmuştur, böbrek taşı düşürüyordur. Senin böbreğinde sessizce duran taş ise böbreğinin tüm fonksiyonlarını yoketmiştir. İşte böbrek taşı bu kadar farklı tablolara neden olabilen geniş bir hastalıktır.

 Gene de böbrek taşıyla en sık sizi yerden yere vuran bir bel sancısı ile acile başvurduğunuzda çekilen karın filmi ile tanışırsınız. Doktor ağrınızın sebebini bulmuş olmanın haklı gururuyla filmdeki ufak beyaz noktayı işaret eder. Gerçekten de boyundan büyük işlere yol açar bu ufacık taşlar. Acil hekimi o dayanılmaz ağrıyı dindirdikten sonra taşınızla beraber sizi eve yollar. Fakat gündüz mutlaka bir üroloğa görünmeniz gerektiğini de belirtir.  Aslında bu ağrılı ama iyi olan senaryodur. Şayet taş idrar kanalınızı tamamen tıkamış hatta hiç idrar çıkaramıyorsanız ya da taş damardan antibiyotik almanızı gerektirecek ağır bir enfeksiyona neden olmuşsa o geceyi ve sonraki birkaç haftayı hastanede geçirmeniz gerekebilir.

 Şimdi hızlıca çok bilinen fakat bazıları yanlış olan bilgilerin üzerinden geçelim.

 Sanılanın aksine kum dökmek diye birşey yoktur. Ürologlar dışındaki bazı hekimler idrar tahlilinde görülen kristalleri kum dökmek olarak yorumlarlar. Bu kristaller idrar yolunda taş oluşumu için bir işaret olabileceği gibi beklemiş bir idrarda hiç bir anlamları yoktur.

 Taş oluşmaması ya da var olan düşebilecek boyutlarda bir taşı düşürebilmek için bol su tüketmek gerektiği ise doğrudur. Böbrekleri bir değirmene benzetirsek; yeterince su tüketmediğinizde değirmen dönmez ve kenarda köşede taşlar birikmeye başlar. Bu nedenle, tüketilen sıvının çoğunun terleme yoluyla atıldığı yaz aylarında böbrek taşı daha sık görülür.

 Bira içmek ise böbrek taşlarınızı düşürmez. Belki idrarı arttırdığı için işleri kolaylaştırabilir.

 Evet, hoplayıp zıplamak böbrek taşının düşüşünü kolaylaştırır. Hatta bazı taşlar için bilimsel dayanakları olan özel pozisyonlar bile tarif edilmiştir.

 Böbrek taşları bazen de sessiz kalabilir. Sessiz kalmaktan kasıt ağrı yapmaması ve ateşli enfeksiyona neden olmamasıdır. Bu taşlar başka amaçla yapılan tahlillerde tesadüfen farkedilir. Kendini farkettirmeden uzun yıllar sessiz taşlar ise zamanla böbrek fonksiyonlarının geri dönüşsüz bir şekilde kaybına neden olur. Bu hastalar bazen tedaviye dirençli hipertansiyonla farkedilir. Ayrıca bu taşlar idrar yollarında tekrarlayan enfeksiyonlara neden olur. Çok sık olmasa da taşlar idrar kanallarını tahriş ederek böbrekte kanser gelişimine neden olabilir.

 İnsan vücudu taşlaşmaya eğilimlidir. Taşlaşma bazen iltihap, kanser gibi nedenlerle vücudun herhangi bir yerinde görülebilirken idrarın durağanlaşması ve kandaki kalsiyum gibi bazı minerallerin idrarla fazla atılması da böbrek taşlarına neden olur.

 Kabul etmek lazım idrar yolları anatomisi biraz karışıktır. Öğrenciyken biz bile üreterle üretrayı karıştırmadık mı? İki tane olan hangisiydi? En baştan başlayalım; iki tane böbreğimiz var. Böbrekleri su değirmeni gibi düşünelim. Su, yani kan geldikçe dönen iki su değirmeni. Akım değirmenden kaliks denen kanallar aracılığıyla genişçe bir havuza yani böbrek pelvisine dolar. Havuzu dolduran çok sayıda kanal ve sadece bir boşaltma musluğu vardır. Her iki böbreğin kendi havuzu vardır. Bu havuzlar boşaltma musluğuna bağlı hortumlarla(üreterler) körüğe kadar idrarı taşır. Körük yani mesane dolduğunda işemek suretiyle idrar dışarı atılır. Bütün olay en basit haliyle bundan ibaret.

 Taşlar bu sistemin herhangi bir yerinde ve irili ufaklı olabilir. Bu nedenle böbrek taşlarının tedavisi için birçok yöntem geliştirilmiştir. Bazı istisna durumlar dışında tüm taşlar böbrekte oluşur. Sistemde herhangi bir yerde olabilmelerine rağmen böbrek taşı denmesinin sebebi budur. 

 Bir dahaki yazıda böbrek taşlarının tanı ve tedavisinden bahsedeceğiz.